Η χοληδόχος κύστη είναι η αποθήκη της πλεονάζουσας χολής, η οποία παράγεται στο συκώτι. Η χολή συμμετέχει στην πέψη των λιπαρών ουσιών. Συνεπώς μετά από λιπαρά γεύματα προκαλείται σύσπαση της χοληδόχου κύστεως και διοχετεύεται η χολή μέσα από ένα σύστημα σωλήνων που ονομάζονται χοληφόρα στο λεπτό έντερο.

Σημαντική αιτία για τη δημιουργία χολόλιθων (πέτρες στη χολή) αποτελεί η παρατεταμένη παραμονή της χολής στη χοληδόχο κύστη, πράγμα που μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη κινητικότητα των τοιχωμάτων της κύστης (ανεπαρκείς συσπάσεις ή μειωμένη συχνότητα αυτών). Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας δημιουργίας λίθων είναι η ύπαρξη εστίας γύρω από την οποία θα σχηματιστεί ο λίθος. Τέτοια εστία μπορεί να είναι η βλέννη, συναθροίσεις βακτηριδίων, παράσιτα ή νεκρά κύτταρα.

Σημαντικότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι:

Η επίδραση του γυναικείου φύλου και των αντισυλληπτικών εξηγείται από τη δράση των οιστρογόνων, τα οποία αυξάνουν τον κορεσμό της χολής σε χοληστερόλη και μειώνουν την κινητικότητα της χοληδόχου κύστης.

Η πλειοψηφία των περιπτώσεων χολολιθίασης είναι ασυμπτωματική, δεν προκαλεί επιπλοκές και μπορεί διαγνωστεί τυχαία. Ωστόσο, σε ασυμπτωματικούς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να παρουσιαστούν επιπλοκές στο μέλλον. Μετά από λιπαρά γεύματα προκαλείται σύσπαση της χοληδόχου κύστεως, με αποτέλεσμα μετατόπιση των μεγαλύτερων λίθων και παρεμπόδιση της απορροής της χολής από τη χοληδόχο κύστη με συμπτώματα όπως έντονο κοιλιακό άλγος (κωλικός χοληφόρων), εμέτους και σε ορισμένες περιπτώσεις πυρετό (χολοκυστίτιδα). Η μετακίνηση των μικρότερων λίθων μπορεί να προκαλέσει χοληδοχολιθίαση και ίκτερο, εάν η πέτρα αποφράξει το χοληδόχο πόρο ή παγκρεατίτιδα, εάν η πέτρα αποφράξει τον παγκρεατικό πόρο. Συνεπώς, σε μεγάλους λίθους ή μικρούς και πολλούς λίθους ενδείκνυται χολοκυστεκτομή με σκοπό την αποφυγή μείζονων μελλοντικών επιπλοκών.

Επιπλέον πιθανές επιπλοκές της χολολιθίασης αποτελούν:

• Χολαγγειίτιδα
• Καρκίνος χοληδόχου κύστης
• Ύδρωπας ή βλεννοκήλη
• Ρήξη χοληδόχου κύστης

Ο πόνος στο επιγάστριο (άνω κοιλία) είναι το συχνότερο σύμπτωμα μιας επιπλοκής. Σε περίπτωση χολοκυστίτιδας ο πόνος συνήθως εμφανίζεται στο δεξιό υποχόνδριο (άνω δεξιά κοιλία), είναι οξύς και μπορεί να υπάρξει αντανάκλαση του πόνου στον δεξί ώμο ή στη μέση. Ο πυρετός είναι και αυτός συχνό σύμπτωμα λόγω της φλεγμονώδους φύσης των επιπλοκών της χολολιθίασης. Ο ίκτερος εμφανίζεται στους ασθενείς όταν υπάρχει χολόσταση. Η χολόσταση μπορεί να προκληθεί λόγω απόφραξης των χοληφόρων από λίθους ή από φλεγμονή.

Οταν ο ασθενής εμφανίσει συμπτώματα, κατά την κλινική εξέταση υπάρχει ευαισθησία στην κοιλιακή χώρα, σύσπαση στο δεξιό μέρος της κοιλιάς κάτω από τα πλευρά και μερικές φορές αντανάκλαση του πόνου είτε στο στέρνο, στο επιγάστριο ή πίσω στην μέση. Το υπερηχογράφημα είναι η περισσότερο συνηθισμένη εξέταση που χρησιμοποιείται για την εύρεση των χολολίθων, ενώ οι αιματολογικές εξετάσεις συνεισφέρουν στην διάγνωση της φλεγμονής ή των επιπλοκών της λιθίασης από το ήπαρ ή το πάγκρεας. Αιματολογικές τιμές αυξημένων τρανσαμινασών, χολερυθρίνης και αλκαλικής φωσφατάσης υποδηλώνουν λιθίαση στο χοληδόχο πόρο. Η ύπαρξη διάτασης του χοληδόχου πόρου στο υπερηχογράφημα, επιβεβαιώνει τη διάγνωση και η MRCP (μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία) αποτελεί την ειδική απεικόνιση για την σωστή εκτίμηση του προβλήματος.

Θεραπεία χολολιθίασης

Η θεραπεία της χολολιθίασης είναι χειρουργική. Οι χολόλιθοι δεν αποβάλλονται από μόνοι τους. Κάποιες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπισθούν προσωρινά με φαρμακευτική ή διαιτητική αγωγή, όπως μείωση λήψης λιπαρών ουσιών. Αυτή η αγωγή έχει περιορισμένα και προσωρινά ποσοστά επιτυχίας. Τα συμπτώματα συνήθως εξαλείφονται με την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως. Η προσπάθεια αφαίρεσης μόνο των λίθων αφ’ ενός είναι αδύνατη λόγω ανατομίας του οργάνου αλλά και ανώφελη, λόγω του ότι υπεύθυνη για την δημιουργία τους είναι η χοληδόχος κύστη.

Η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως είναι η πλέον κατάλληλη και ασφαλέστερη θεραπεία της χολοκυστίτιδος. Η χολοκυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές επεμβάσεις. Σήμερα, οι περισσότερες επεμβάσεις χολής γίνονται λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά. Ο ασθενής σαφώς έχει ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο και γρηγορότερη ανάρρωση απ’ ότι στην κλασική χειρουργική. Οι περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν σπίτι μετά από μία ημέρα και στις κανονικές τους δραστηριότητες πολύ γρήγορα.

Πολύποδες χοληδόχου κύστεως

Οι πολύποδες χοληδόχου κύστεως εμφανίζονται στο 1-5% του πλυθησμού. Μπορεί να είναι καλόηθεις, δυσπλαστικοί ή και κακόηθεις. Στους καλόηθεις περιλαμβάνονται και οι χολυστερόλιθοι  (κρύσταλλοι χολυστερίνης), οι φλεγμονώδεις πολύποδες και τα αδενομυώματα. Τις περισσότερες φορές οι πολύποδες είναι ασυμπτωματικοί. Σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα, σε περιπτώσεις πολυπόδων άνω των 6 χιλιοστών συνίσταται αφαίρεση με χολοκυστεκτομή και βιοψία για αποκλεισμό κακοήθειας. Για μικρότερους πολύποδες συνίσταται ετήσια παρακολούθηση.